فهرست فرهنگ لغت کوچه بازاری فارسی قسمت هشتم

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش
پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی
چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس
رو شور-سفیداب

باب-مرسوم-معمول

آینه‌ی کسی بودن-یکسره از کسی تقلید کردن

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

دوز و کلک سوار کردن-توطئه چیدن-مطالبی را خلاف واقع جلوه دادن

رک رک نگاه کردن-چپ چپ نگاه کردن-بر بر نگاه کردن

چانه لغ-نگا. چانه شل

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی
زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه
پیشانی-بخت و اقبال-طالع

به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

پشه کوره-پشه ی ریز

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن
بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

حواس پرت-پریشان حواس-فراموش کار
از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)
ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود
 

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

پروار-فربه-چاق

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

خانه به دوش-بی خانمان-آواره
چَکی-وزن نکرده-یک جا
اروای ننه‌ات-ارواح بابات

 

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

چشم کار کردن-دیدن

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

تریت- تلیت

چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین
اله و بله-چنین و چنان

 
انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

بی معنی- بیخود

ارزانی-بخشیدن-دادن

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

ریز نقش-دارای اندام کوچک و ظریف

تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

خدا کند-ای کاش

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

جز و ولز-نگا. جز و وز

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن
آل(موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول)

چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

چوب سیگار-نی سیگار

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

رمباندن-خراب کردن

بله قربان گو-چاپلوس-متملق

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

چل مرد-مرد کوتاه قد

تُپ تُپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

آمدن(آغاز به کاری کردن)

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

حساب کسی پاک بودن-کار کسی خراب و زار بودن

آبِ سیاه(نیمه کوری)
جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

 

خِفت-نوعی گره

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز
حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم
دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

پزا-زود پخت شونده

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

 

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

 

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد
درگیر شدن-گرفتار شدن-دچار آمدن-برخورد کردن
چتوَل-یک چهارم

داو-نوبت بازی

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

چپه-کجی به یک سمت

 

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن

رد پا-جای پا-اثر
باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

روگیری-چهره پوشاندن از نامحرم-شرم و حیا

 

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

آفتاب برِ دیوار آمدن-به پایان آمدن عمر
دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

 
آب سیر(جانور خوش‌رفتار)
 

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن
برآورد-تخمین

 

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

باجناغ-دو مرد که دو خواهر را به زنی گرفته باشند-همریش

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن
روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

دل کسی آمدن-دل آمدن

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

 
آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

خیط شدن-نگا. خیت شدن

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

پر و بال-امکان-فرصت

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

درد گرفتن دل از اسهال

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

دور از جناب ب-لانسبت

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

جار-چلچراغ-شمعدان

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

تور خوردن-برخورد کردن-به پست کسی خوردن

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

خنک کردن-سرد کردن
پُکیدن-ترکیدن
چروکیدن-چین دار شدن

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن
رد خور نداشتن-قطعی بودن-حتمی بودن-قابل رد نبودن
آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

دول-آلت مردی به زبان کودکان

تاق و توق-آواز بر هم خوردن دو چیز

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

دستکاری-دست بردن در چیزی

 

خرابی کردن-نگا. خرابی بالا آوردن

خاصه پز-نانوایی که نان خوب می پزد
الانه(همین حالا، هم اکنون)

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

 

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار
حق-باج سبیل-رشوه

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن
پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن
الف شدن اسب-هر دو پا بلند کردن اسب
زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود
جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت
پشم و پیله-ریش

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

چَکی-وزن نکرده-یک جا

 

خوشگلک-با خوشگلی اندک

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

زبان تر کردن-سخن گفتن

خاکه-خرده ی هر چیزی

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

دو به دو-دو تا دو تا

 

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

به هر حال-در هر حال-در هر صورت

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن
پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

ختم گرفتن-نگا. ختم گذاشتن

خرکچی-چارپادار

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

اُزگل-بی‌سروپا-کم شعور و بی‌شخصیت

چُس افاده-افاده ی بی جا
بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت
پاپی شدن کسی-به کسی ایراد گرفتن-کسی را اذیت کردن

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن
 

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

انگار نه انگار-موضوع را نادیده بگیر!-گویی وجود نداشت

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

انگشت بر حرف نهادن-ایراد گرفتن-نکته‌گیری کردن-اعتراض کردن
بدلی-تقلبی-جنس بد

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

 

بالا کشیدن-مال کسی را به ناحق خوردن

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

 

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

بی برو برگرد-بدون تردید-بی چون و چرا

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

 

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

پیچ گوشتی-وسیله ای که با آن پیچ را باز و بسته می کنند

 
بگیر و ببند-توقیف و حبس-حکومت نظامی

این خاکدان-دنیا

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

خیط شدن-نگا. خیت شدن

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

رکاب کش-به تاخت-با سرعت

 

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن

از دست دادن(گم کردن)

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری
بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

چار طاق-به طور کامل

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

در آمدن از زیر بته-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

چرک و خون-چرک آلوده به خون

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

پیس-کسی که پوستش با لکه هایی دو رنگ می شود
با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

 
خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک

رضا شدن-راضی شدن

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

تب خال-جوشی که از شدت تب دور لب پدید آید
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن

زیست شناسی-دانش شناخت حیات و موجودات زنده

ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

ته خوار-بچه باز

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

آشغالی-سپور

 

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

خصوصی-مقابل عمومی

برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه
بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف
پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته
دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن
چِل-خل و دیوانه
بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)
چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها
دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن