کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 271

 

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض
آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار
بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

 

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن

دلجور-همدل
چشم زهره-ترس
خرجی-پول لازم برای گذران روز

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

جبهه ی جنگ-میدان جنگ

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت
خرابکار-اخلالگر-تروریست

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

دست خدا به همراه-در پناه خدا

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

تخته پوش کردن-پوشانیدن سقف و مانند آن با تخته
چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن

 

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

 

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

چراغان شدن-جشن گرفتن
تُف به دهن-حیرت زده

حاجی حاجی مکه-دیر به دیر به دیدار کسی رفتن

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

بازرسی-بررسی و کنترل

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن-خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)
دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

روغن داغ-روغن گداخته

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

 
زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن
آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب
جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

 

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

 

دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن
آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

 

بزرگداشت-احترام-تکریم

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

تنگ هم-چسبیده به هم

چل پله-آب انباری که دارای چهل پله است

خاک برگ-برگ خشک خرد شده

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

آتشِ تر(شراب، لب معشوق)

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد
 

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

پشت دست را داغ کردن-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

 

تحت اللفظی-کلمه به کلمه
اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن

پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

چاک کردن-نگا. چاک دادن

آکِله-جذام-زن سلیطه

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر
آلکلی-معتاد به الکل

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

جد و آباد درآوردن و گفتن-دشنام دادن-ناسزا گفتن

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

بند و بار-قید های اجتماعی-آداب زندگی

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

اَتَر زدن-فال بد زدن

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن
خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز
 

خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن
اهل نشست-تارک دنیا-گوشه‌نشین

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن
چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

بی پایه-دروغ-پوچ

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

چلک بازی-بازی الک دولک
پی گرفتن-دنبال کردن کار
از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

 

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن
 

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

خیره-بی شرم-پر رو
 

دور از جناب ب-لانسبت

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)
چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار
ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن

 
دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

 
تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد
حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

 

توی گود نبودن-در متن موضوع نبودن-اطلاع دقیق نداشتن-در حاشیه بودن
بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش
 

 

انگار نه انگار-موضوع را نادیده بگیر!-گویی وجود نداشت
بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن
 

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

تارتنک-عنکبوت-کارتنک

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

 

چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار

چله-چاق-چرب و چیلی
حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

درد گرفتن دل از اسهال

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

 

دم-هنگام

چای صافی-نگا. چای صاف کن

چشمه-نوع-قسم
چَکه-شوخ و بذله گو

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

 

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

 
زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

جِر-اوقات تلخی-لج
دام پزشک-پزشک حیوانات
خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن
آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

زرد گوش-بی رگ-ترسو

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

تخته پِهِن-پهن خشک شده که برای خوابیدن زیر حیوانات می گذارند
از عزا در آوردن-به دوره‌ی عزاداری پایان دادن
 

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)

چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن
برخورد-بهم خوردن-تصادف

بز دل-ترسو

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

جیره-سهم معین

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب
تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

بجا آوردن-شناختن-دریافتن

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

دولابچه-کمد کوچک

 

 
پیش رس-زود رس

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

دخترینه-دختر-مونث

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

زمانه بازی کردن-با زبان بازی و چاپلوسی رفتار کردن

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

چاچول باز-حقه باز-شیاد

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

 
دانش سرای مقدماتی-آموزشگاه تربیت دبیر

 

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

بازداشتگاه-زندان موقت

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

خیس کردن برنج-در آب ریختن برنج
خرده خرجی-خرج های اندک

جا خوردن-یکه خوردن-تعجب زیاد کردن-غافلگیر شدن

دور از جناب ب-لانسبت

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

بَر و بیابان-دشت و صحرا
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)
پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

از چیزی زدن-از مقدار چیزی کسر کردن

 
چراغانی کردن-جشن گرفتن
به روی خود نیاوردن-اهمیت ندادن-به سکوت برگزار کردن-خود را به آن راه زدن

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

در هم لولیدن-توی هم رفتن

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن
حق کسی را کف دست کسی گذاشتن-کسی را به سزای کار خود رساندن

در ثانی-ثانیا-دوم

خاک برگ-برگ خشک خرد شده
تک و پو زدن-به هر دری زدن-با تمام درماندگی کوشیدن

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

بقچه بندی-ران چاق

آواز دادن(خواستن)

آبِ کبود-آسمان

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

 

تیشه به ریشه ی کسی یا چیزی زدن-قصد نابودی کسی را داشتن

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

ژوکر-آدم همه فن حریف

جزوه-کتابچه-دفترچه
جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)

دلسرد-ناامید-مایوس

 

دور از شما ب-لانسبت

رکاب کش-به تاخت-با سرعت

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه
چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن
ته بر کردن-از ته بریدن

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

 

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

بد عنق-کج خلق-بد اخلاق

چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند
تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی
 

پُرز دادن-روی آتش گرفتن مرغ پر کنده برای سوزاندن پرهای ریز آن

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

 

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

بَر و بیابان-دشت و صحرا

 

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

اجابت کردن معده-قضای حاجت

 

 

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش
خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت
زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

 

رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن
پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

اهل بیت(اهل خانه، خانواده)
حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات
 

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

حاشیه دار-کناره دار

چین چینی-پر چین

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند
آشغالی(سپور)

دو لبه-دارای لب کلفت

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

جگر-عزیز-عزیز دلم

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

بر وفق-مطابق-موافق

چوق-چوب-تومان

 

داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

پُرتابل-قابل حمل
آسمان به زمین آمدن-رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن