پایان نامه روانشناسی : آموزش فنی و حرفه ای

ب کارآموزان بر اساس تواناییهای عمومی و انگیزههای قوی، استفاده از مربیان مجرب و علاقهمند، سهم مناسب آموزش‌های عملی و نظری در این دورهها و طراحی زمان مناسب برای هر یک از دوره‌ها اشاره نمود (زایفرید، 1390).

با توجه به نظر اندیشمندان اسلامی، سه معیار تعیین کننده در بهره‌مندی از امکانات آموزشی و ایجاد عدالت آموزشی، تلاش، نیاز و استحقاق ذاتی افراد است. در تحلیل‌های اقتصاد آموزش نیز، مهم‌ترین معیارهایی که برای تخصیص منابع و بهره‌مندی از آموزش مورد توجه است کارایی، برابری و عدالت می‌باشد. در تحلیل کارامدی تخصیص منابع، این نکته مورد توجه است که با منابع در دسترس، حداکثر محصول تولید شده یا حداکثر اهداف محقق شود، به گونه‌ای که امکان افزایش محصول در نتیجهی تخصیص مجدد منابع مقدور نباشد. تخصیص منابع به طور کارامد در شرایط و مناسباتی تحققپذیر است که اصل اساسی شایستگی رعایت شود (الیاسی، 1385). اصولاً موانع زیادی در طول تاریخ فراراه تحقق این مهم بوده است و تبعیض‌ها و محدودیت‌هایی له یا علیه افراد یا گروه‌های خاصی اعمال شده است. به عبارتی، همهی افراد به‌طور برابر از امکانات آموزشی برخوردار نبوده‌اند. در این تحلیل‌ها عوامل مؤثر در بهره‌مندی آموزشی به 4 دسته «فرد و خانواده، مدرسه، نظام آموزشی و دولت و محیط فرهنگی – اجتماعی» تقسیم می‌شوند. توانمندی‌های ذاتی، سلامت و بهداشت، انگیزه برای تحصیل و وضعیت اقتصادی- اجتماعی خانواده از جمله عوامل مؤثر بر آموزش و تحصیلات افراد در چارچوب عوامل فردی و خانوادگی است. از آنجا که در هر جامعه‌ای عوامل فردی و خانوادگی بین گروه‌های مختلف یکسان نیست، انتظار می‌رود، بهره‌مندی آموزشی افراد از ناحیهی این عوامل نیز متفاوت باشد. از بعد عدالت آموزشی، افراد در کنار استعدادهای ذاتی که دارند، باید تلاش کنند و در گرو کار و فعالیت خود از حقوقی برخوردار می‌شوند. اما به ثمر رسیدن تلاش در گرو فرصت‌های مناسب است که در این شرایط انگیزه و اراده و انتخاب افراد میتواند تعیینکننده باشد. در جامعهی ما ممکن است افراد، مبتنی بر توانمندی‌هایشان کار و فعالیت داشته باشند اما به آنچه که مستحق آن هستند، دست نیابند (پرند، 1391).
از طرفی اختیار و اراده تحت تأثیر عواملی چون وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده و سلامت آن است که بر میزان تلاش افراد تأثیرگذار است. بنابراین خانواده‌هایی که از نظر عوامل اجتماعی و اقتصادی و سلامت از وضعیت بهتری برخوردارند، این امکان بیشتر از سایرین برایشان فراهم است تا فرزندانشان از فرصت‌های بهتر و انگیزهی بیشتری برای تحصیل برخوردار باشند و بتوانند توانمندی‌های ذاتی‌شان را نیز در مسیر بهتری عملی سازند. علاوه بر عوامل فردی و خانوادگی، عوامل متعددی از ناحیهی مدرسه و واحد آموزشی، سطح آموزش و تحصیلات افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال، هر چقدر نیروی انسانی با تجربه‌تر، باانگیزه‌تر، و دارای تحصیلات بیشتر باشد، انتظار می‌رود کمیت و کیفیت آموزش افراد نیز بهبود پیدا کند. برای سایر عوامل یعنی تجهیزات، فضای آموزشی و … نیز تأثیرگذاری مشابهی قابل انتظار است. یکی از منابعی که به عنوان درون‌داد در اختیار نظام آموزشی است و وسیله‌ای برای سنجش نابرابری‌ها است، تجربه و تخصص و صلاحیت علمی معلمان و کادر آموزشی است. صلاحیت در لغت معمولاً به عنوانِ مناسب برای مقصود، درخور و سزاوار، کفایت کننده، و یا به معنی درست کیفیت یافته، قابل پذیرش و یا به معنی «توانا» و در حالتی نیز به آمادگی کافی برای وارد شدن به حرفهای خاص برمیگردد و ارتباط مستقیمی با داشتن گواهی یا تأییدیه خاص در آن حرفه دارد. در بسیاری کشورها شرط انتخاب معلم، داشتن گواهی‌نامهی معلمی است که در نیل به عدالت آموزشی نقش دارد.
نظام آموزشی و به طور کلی دولت نیز سهم قابل توجهی در توسعهی آموزش و ارتقای سطح تحصیلات افراد دارد. از یک طرف، منابع مالی را به صورت بودجه‌های واحدهای آموزشی و کمک‌های مالی به افراد، فراهم می‌نماید. از طرف دیگر با وضع قوانین و مقررات مناسب، امکان دسترسی برابر به تسهیلات آموزشی را برای همه مهیا می‌سازد. بویژه توزیع فضاها و امکانات آموزشی متناسب با پراکنش جمعیت، نقش تعیین کننده‌ای در تحقق برابری و عدالت در بهره‌مندی آموزشی دارد. میزان دخالت دولت در آموزش به شکاف بین سرمایه‌گذاری افراد در آموزش با میزان مطلوب از نظر اجتماع بستگی دارد. مسلماً هرچه این فاصله بیشتر باشد، اهمیت دخالت دولت نیز بیشتر خواهد بود. بنابراین نقش دولت اطمینان حاصل کردن از این است که تأمین نیازهای آموزشی به اندازه کافی، با کارامدی لازم و با رعایت برابری و عدالت فراهم شود. امام خمینی(ره) بهره‌مندی از امکانات تحصیل و آموزش عمومی را جزء حقوق مردم و وظایف دولت به عنوان نیاز اساسی زندگی همه اقشار می‌دانستند و یکی از وجوه محرومیت‌ها را عدم برخورداری از امکانات آموزش عمومی می‌دانستند (زایفرید، 1390).

نقش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش دربعد تشکیل سرمایه انسانی و عدالت آموزشی
آموزشهای فنیو حرفهای و مهارتی در هر کشور، ساختاری است یکپارچه و هدفمند که وظیفهی اصلی آن آموزش و تربیت نیروی کار ماهر برای ورود به بازارکار و همچنین آموزش مداوم مهارتهای لازم به شاغلین برای حفظ و توسعه اشتغال موجود و انطباق توانمندیهای افراد با نیازهای جدید بازار کار و تغییرات تکنولوژیکی میباشد (ردولف و تای، 2006). توسعهی آموزشهای فنی و حرفهای یکی از وظایف اصلی دولتها بوده که ارتباط مستقیم با کاهش نرخ بیکاری و رشد بهرهوری و افزایش تولید ناخالص ملی (GDP) و نهایتاً رشد اقتصادی در کشورها دارد به گونهای که در بسیاری از کشورها، اصطلاحات آموزشهای فنی و حرفهای در رأس فهرست اصطلاحات ملی آن کشورها قرار گرفته است (پاریانو، 2008). تحول بنیادین در آموزش و پرورش ایران نیز در این راستا میباشد؛ بطوریکه نقش این آموزشها بعنوان یکی از مؤلفههای اصلی توسعه و تبدیل علم به ثروت، مورد توجه ویژهی اغلب سیاستگذاران آموزشی قرار گرفته است. امروزه بسیاری از کشورهای توسعهیافته، رشد اقتصادی خود را مرهون تحولات بنیادین در آموزشهای فنی و حرفهای خود می دانند (مرجانی، 1373).
هدفهای پژوهش
هدف کلی
امکان سنجی تحقق برنامه های آموزش فنی و حرفه ای رسمی در سند ملّی آموزش و پرورش
اهداف اختصاصی
اهداف اختصاصی این تحقیق عبارت است از تعیین چگونگی :
بهره گیری از منابع مالی( تخصیص منابع و بودجه ) و کالبدی( تجهیزات و امکانات ) در آموزش فنی و حرفه ای کشور
ارزشیابی از عملکرد آموزشی آموزش فنی و حرفه ای کشور
جذب،آماده سازی و ارتقاء نیروی انسانی در آموزش فنی و حرفه ای کشور
استفاده از رویکردهای برنامه های درسی با توجه به سند ملّی و بومی در آموزش فنی و حرفه ای کشور
سؤالات پژوهش
سؤال اصلی تحقیق :
آیا امکان تحقق برنامه های آموزش فنی و حرفه ای رسمی در سند ملّی آموزش و پرورش وجود دارد ؟
سؤالات فرعی تحقیق :
بهره گیری از منابع مالی و کالبدی در آموزش فنی و حرفه ای چگونه است ؟
ارزشیابی از عملکردآموزشی آموزش فنی و حرفه ای به چه صورت انجام می گیرد ؟
شیوه جذب، آماده سازی و ارتقاء نیروی انسانی در آموزش فنی و حرفه ای چگونه است ؟
آموزش فنی و حرفه ای در برنامه های خود از چه نوع رویکردی برای آموزش و تدریس بهره می گیرد ؟

 

تعریف واژه ها و مفاهیم
تعریف مفاهیم تحقیق:
تعریف نظری مفاهیم
ساختار آموزش متوسطه در ایران
آموزش متوسطه شامل یکسال آموزش عمومی و مشترک بین همهی دانش‌آموزان و 2 سال آموزش‌های تخصصی در شاخه‌های نظری، فنی و حرفه‌ای و کاردانش می‌باشد. یکسال نیز به دوره‌ی پیش دانشگاهی اختصاص دارد (جمعیت سنی 18-15سال)
درنظام جدید( 3-3-6 ) با حذف پیش دانشگاهی، دوره‌ی متوسطه درشاخههای نظری، فنی و حرفه‌ای و کاردانش نیز طی3 سال ارائه خواهد شد.(جمعیت سنی 18-16 سال)
آموزش‌های فنی و حرفه‌ای رسمی در ایران
شاخهی متوسطه فنی و حرفهای (متولی وزارت آموزش و پرورش)
شاخهی متوسطه کاردانش(متولی وزارت آموزش و پرورش)
دورههای کاردانی پیوستهی دانشگاه فنی و حرفهای (متولی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)
دانشگاه جامع علمی- کاربردی (متولی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)
شاخهی فنی و حرفه‌ای
این شاخه مشتمل بر سه زمینه‌ی صنعت( 20رشته)، کشاورزی(4رشته) و خدمات(19 رشته) می‌باشد و در مجموع این شاخه دارای 43 رشته است. برنامهی درسی این رشتهها بر اساس تجزیه و تحلیل مشاغل و حرف موجود در بازار کار و دانش و مهارت‌های مورد نیاز آن‌ها تدوین میگردد. 58 واحد درسی در همهی رشتههای این شاخه مشترک و حدود 39 واحد درسی اختصاصی هر رشته است. شرط فراغت از تحصیل و اخذ دیپلم در این شاخه، علاوه بر کسب نمره ی قبولی در دروس، گذراندن یک دوره ی کار آموزی در محیط واقعی کار، در تابستان پایهی سوم می‌باشد.
شاخهی کاردانش
این شاخه نیز دارای سه زمینه‌ی صنعت، خدمات و کشاورزی می‌باشد. هر زمینه دارای یک یا چند گروه و هر گروه دارای یک یا چند دارای یک یا چند رشته و رشته مهارتی است، که هر کدام از آن‌ها به نوبه ی خود دارای یک یا چند رشته‌ی مهارتی می باشند. در حال حاضر دانش‌آموزان در بیش از 243 رشتهی مهارتی کاردانش مشغول به تحصیل هستند.
استانداردهای مهارتی این رشتهها بر اساس تجزیه و تحلیل مشاغل موجود در بازار کار، استانداردهای بینالمللی سازمان جهانی کار تدوین میگردد.53 واحد درسی به صورت عمومی و اختیاری در همهی رشتههای این شاخه مشترک و حدود 43 واحد درسی، اختصاصی(استاندارد مهارت) است. شرط فراغت از تحصیل و اخذ دیپلم در اکثر رشتههای این شاخه نیز، علاوه بر کسب نمرهی قبولی در دروس، گذراندن یک دورهی کارورزی در محیط واقعی کار به عنوان درس کارورزی، در تابستان پایهی سوم میباشد.
تعریف آموزش فنی و حرفه ای : در سطح بین المللی همواره در به کارگیری مفاهیم آموزش فنی و حرفه ای ابهام وجود دارد. در کشورهای انگلیسی زبان اصطلاح آموزش فنی را معمولاً بر آموزش در سطح عالی بکار می برند- و از کالج های تکنولوژی پیشرفته و دانشگاههای فنی نام برده می شود و در سایر سطوح آموزشی اصطلاح (( پلی تکنیک )) به کار گرفته می شود. از سوی دیگر در فرانسه و سایر کشورهای فرانسوی زبان یکی از رشته های تحصیلی اختیاری است که طی مرحله دوم تعلیمات متوسطه به دانش آموزان 15 تا 18 ساله ارائه می شود. اصولاً آموزشهای فنی می تواند در سطوح متفاوتی ارائه شود. لکن جهت کلی آنها متوجه مشاغلی در صنابع کشاورزی، تجارت و مدیریت است و لزوماً اشتعغال دانش آموزان و دانشجویان را تضمین نمی کند. در صورتی که در جهت کلی آموزش حرفه ای به سوی حرفه خاص و تخصص عملی است و همواره کار در کارگاهها که نوعی ضمانت شغلی را فراهم می آورد از ویژگی های این نوع آموزش به شمار می آید در اینجاست که این آموزش یعنی آموزش حرفه ای از آموزش فنی متمایز می گردد. ( آقازاده، 1381، ص 102 ).
منظور از آموزشهای فنی و حرفه ای فعالیت هایی است که فرد را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار آماده می کند و یا کارآیی و توانایی وی را در انجام آنها افزایش می دهد ( گزارش بررسی نحوه سازماندهی آموزش فنی و حرفه ای کشور، 1371، ص 4 ).
تعریف امکان سنجی : دانشنامه کتابداری و اطلاع رسانی، امکان سنجی را بررسی عملکرد یک نظام پیشنهادی در سازمانی خاص، دانسته است. ( سلطانی، 1379، ص 27 ).
تعریف نظام آموزش و پرورش : به نظامی گفته می شود که الگوی کلی نهادها، مؤسسات و سازمانهای رسمی جامعه است و وظایف انتقال فرهنگ و شکوفا سازی آن، پرورش فرد و تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص را برعهده دارد. ( علاقه بند، 1371، ص 7 ).
آموزش رسمی فنی و حرفه ای : این نوع آموزش ها در قالب نظام آموزش رسمی کشور و در مدارس و مؤسسات آموزشی ارائه و منتهی به مدارک تحصیلی می شود. معمولاً این نوع آموزش ها در سطوح مختلفی که به تدریج مشکل تر می شود و اتمام موفقیت آمیز هر سطحی مجوزی جهت ارتقاء به سطح بالاتر خواهد بود طرح ریزی می شود. ( نفیسی، 1361، صفحه 6 ).
تعریف عملیاتی مفاهیم
در این پژوهش منظور از امکان سنجی بررسی امکانات و تواناییهای آموزش و پرورش در تحقق اهداف خود در خصوص آموزش فنی و حرفه ای است که در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش قرار است به آنها نایل شود.
فصل دوم
ادبیات پژوهش
مقدمه
پیشرفت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و فناوری در هر کشور، در گرو تربیت نیروی انسانی ماهر، متخصص، کاربلد و دارای اخلاق حرفه‌ای مورد نیاز در بخش‌های مختلف می‌باشد. سرمایه‌گذاری کلان (ملی، منطقه‌ای، استانی و محلی) در هر بخش، نیازمند برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در پیشرفت منابع انسانی می‌باشد. دانشگاه‌ها، وزارت آموزش ‌و پرورش و سازمانهای متولّی و فعال در زمینه‌های صنعت، خدمات، فرهنگ و هنر و فناوری؛ هر یک متناسب با وظایف قانونی خود تلاش می‌کنند، در حیطهی مأموریت محوله، زمینه دستیابی به هدف‌های تعیین شده در قانون اساسی، سند چشم‌انداز20 ساله، مرجعیت علمی شدن ایران در سال 1404 و قانون برنامهی 5 سالهی پنجم را عملیاتی نمایند. (آموزش فنی وحرفه‌ای درسال1400)»
کشورهای در حال توسعه به شرطی می‌توانند در بازار کار رقابت کنند که در تکنولوژی های نوین مهارت داشته و از مهارتهای تخصصی برخوردار باشند. معمولاً نظام آموزش حرفه‌ای هر کشور مانند یک نهاد، مسئول آماده سازی افراد برای کار قلمداد می‌شود(فیض پور، 1389).
مدرنیسم و ورود به دنیای پست مدرن، زمینهی تحولات زیادی را در مفهوم کار و اشتغال ایجاد کرده است. شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و علمی نوین همراه با مفهوم جهانی شدن، شرایط جدید و تازهای از مفهوم مهارت را که زیربنای کار و اشتغال است، مطرح کرده است. این مجموعه تحولات، زمینهای شد که مفهوم کار و شغل و از همه مهم‌تر برنامهی انتقال و آموزش مهارت‌های کلیدی و اشتغالزا که ورود افراد به دنیای کار و مشاغل را فراهم میسازد، تغییر و تحولی اساسی پیدا کند(ایزدی، صالحی عمران و قربانی، 1389).
مبانی نظری پژوهش
برای ایجاد نزدیکی بین کارایی رشتههای دانشآموختگان هنرستان‌های فنی و حرفهای و کاردانش و بازار کار مدلها و شیوه‌های زیر تدوین و توسعه‌یافته است. به نظر می‌رسد بتوان مجموع نظرات متخصصان را در سه رویکرد دستهبندی کرد.
1- رویکرد حرفهآموزی
2- رویکرد یکپارچه‌سازی آموزشهای عملی و نظری
3- رویکرد پرورش صلاحیت‌ها و مهارت‌های پایه
رویکرد حرفه‌آموزی
این رویکرد معتقد به ارائهی دروس حرفه‌ای محض در مؤسسات خاص و مستقل (که از آنها به نام مدارس فنی و حرفه‌ای یاد می‌شود) است. در این رویکرد، وظیفهی‌ اصلی مدارس، آماده‌سازی جوانان برای کسب و کار است و این هدف از طریق تنوع بخشیدن به

برای دانلود متن کامل فایل این  پایان نامه می توانید  اینجا کلیک کنید